Ο Έρωτας μιας βασίλισσας...

... το Χίλια Τριακόσια Τέσσερα 
και Παράλληλες Ιστορίες 

                                                    

οι Ήρωες

Παιδί του Μιχαήλ Η΄  .......................................... ο Ανδρόνικος Β΄ 

Παιδιά του Ανδρόνικου Β' ...... ο Μιχαήλ , ο Δημήτριος, η Σιμώνη
Παιδί του Μιχαήλ   .............................................. ο Ανδρόνικος Γ΄ 

            

Αρχές δέκατου τέταρτου αιώνα,
και οι Βλαχέρνες* μιά εικόνα                    *παλάτι, (αναφορά στις σημειώσεις)
από σακάτες...  
                            πουν' μοναχοί,
τιμωρημένοι όλοι αυτοί
με ακρωτηριασμό,
απ’ τον πατέρα τον σκληρό,
τον Μιχαήλ τον Ήτα,*                                     *Μιχαήλ H' Παλαιολόγοςς
τώρα μες στην Αυλή του Βήτα*                     *Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος
τ' Ανδρόνικου.... 
                              σαν ανθενωτικοί,
είναι, σαν σκιάχτρα εκεί,
μιά εικόνα αποτρεπτική...
...ώστε να μην διανοηθεί,   
την αυτοκρατορική εντολή,
κανένας πια να παραβεί,
και κόντρα να πάει... στη "ιδέα",*            *της ένωσης των δύο εκκλησιών
πως πρέπει να τα βρούν ωραία
με τους Καθολικούς...

Αν ενωθούνε με αυτούς,
και έχουν ίδια εκκλησία,
θα αποφεύγαν στην ουσία,
του Πάπα, "νέα εισβολή",
που θάθελε να εκδικηθεί...
γιατί οι δικοί του* είχαν διωχθεί,                *οι καταληψίες Σταυροφόροι 
κακήν κακώς από την Πόλη !



 Εν Κωνσταντινουπόλει
Παρ’ όλους τους σταυρούς,
πάνω στα τείχη* στους ιστούς,           
το χίλια διακόσα τέσσερα* 
                                οι "αδελφοί" τους,            *1204 4η Σταυροφορία
πρωτοστατήσαν στη σφαγή τους,
κι ας  ήσαν Χριστιανοί όμοιοί τους !

Τέλειωσαν οι αβάσταχτοι οι φόροι

σαν φύγανε οι σταυροφόροι,

των χριστιανών οι διώκτες,

της ιστορίας οι  τυχοδιώκτες.

Χίλια τρακόσα τέσσερα  είν' πια,              
κι η Πόλη η ένδοξη,  η παλιά,
χάσκει απογυμνωμένη,
και καταλεηλατημένη,
μία σκιά του εαυτού της,
να το παλεύει, ακόμη, εν τούτοις….


Του Γ' Ανδρόνικου η θειά,
πουν' του πατέρα του αδελφή,
έπρεπε να θυσιαστεί.
Ναι, αυτή η μικρούλα η Σιμώνη
πούναι παιδί ακόμη.
Η ανεμελιά της τελειώνει !

"Όχι, μην την πουλήσεις,"
πολλές, ακουστήκαν αντιρρήσεις,
"την κόρη την ανήλική σου,
που με το εγγόνι στην αυλή σου,
παίζουν με ξενοιασιά…."
Τους απαντά με ξιπασιά
"...σε σας δεν πέφτει ουδόλως ...λόγος"
ο Ανδρόνικος Βήτα Παλαιολόγος,
και ξεστομίζει μια βρισιά...

Δεν λογαριάζει ότι είν’ παιδί του,
να παντρευτεί... η εντολή του,
το γέρο Κράλλη* της Σερβίας,               *Στέφανος Β' Μιλούτιν (1282-1321)
ενώ 'ταν,     "προ της εφηβείας".

Πάση θυσία συμμαχία* 
ήθελε με τη Σερβία,
και τούτο δω το συνοικέσιο,
δώρο θεού ήταν... εξαίσιο !

Κόρη και εγγονός, 
πέφτουν στα πόδια του εμπρός,
να τον παρακαλέσουν,
τον γάμο, μήπως αποτρέψουν... 

Είχανε ήδη "στοχευθεί"
οι αγνές καρδιές... και τρυπηθεί,
από του έρωτα τα βέλη
κι αυτό το γεγονός εν τέλει
θα επηρεάζει τη ζωή τους
σ' όλη τη διαδρομή τους.


Αλλά επιστρέφω πάλι εκεί,
στο συνοικέσιο, στην Αυλή….
 Ο Ανδρόνικος Βήτα, δεν θα χαλάσει
το σχέδιο του... πούχε χαράξει.

Στην οικογένεια να ησυχάσει:
"Τη μικρή δεν θα πειράξει
 ώσπου να φτάσει αυτή,
να έχει ενηλικιωθεί !"
έλεγε για τον Κράλλη,
να τους γυρίσει το κεφάλι,


Παρ’ όλο που ήταν, ετών έξη,
δεν δίστασε να την διακορεύσει
ο "δράκος", ευθύς μετά τον γάμο…


«Θα τον πατήσω χάμω»
κραύγασε αγανακτισμένος,
και απογοητευμένος,
της πρώην μικρής, ο αγαπημένος,
που είναι πλέον εστεμμένος,
και του τα είπαν δόση-δόση,
σαν πλέον είχε μεγαλώσει...

«Δεν έχουμε πολλά φουσάτα...»
του ήρθανε κακά μαντάτα,
και τι να κάνει θα το "πιεί",
πως δεν μπορεί να εκδικηθεί !

Αργότερα θα παντρευθεί,
με "εντολή",     θα δεσμευτεί.
Ίδιοι οι λόγοι στην ουσία...
πάλι για "κάποια συμμαχία".

Τώρα κι δυό είν’ παντρεμένοι,
κι αυτός και η "αγαπημένη"…
Θα ζήσουν χρόνια χωρισμένοι,
και η Σιμώνη η καημένη,
Κράλλαινα θα παραμείνει,
μία βασίλισσα και κείνη…

Μα… κάθε τόσο,      "της τη δίνει",
κι απ’ τον δυνάστη δραπετεύει,
κι ευθύς ολοταχώς οδεύει
λίγη χαρά για να γευτεί,
με την αγάπη της μαζί,
για ένα χάδι, μια αγκαλιά,
για δύο πεταχτά φιλιά...

Μέρος δεν έχει να κρυφτεί
αφού σε όλους,   είναι "γνωστή",
κι είν' υψηλή η αμοιβή
του "Στέφανου",  που θα δοθεί
σ' όποιον πιο γρήγορα τη βρεί,
πάλι,  για πίσω  να "συρθεί"...

Απαυδισμένη μια φορά,
εφόρεσε για τα καλά
στο μοναστήρι ράσο.
"Θα βοηθήσει να το σκάσω",
σκέφτηκε, "...μπορεί, αυτό".

Από καιρό τόχε σκοπό...
Αλλά και εκεί...  θε να τη φτάσει !

Δεν πρόλαβε να αγκαλιάσει
τον πολύ-αγαπημένο,
το σχέδιο ήταν ...προδομένο. 

Με το μυαλό του θολωμένο,
αφρίζει... ο Σέρβος ο ζηλιάρης.
«Δημήτριε,*  λέει,                             *αδελφός της, (περισσότερα κάτω)
                     άι  να την πάρεις...»,
κι ο άκαρδος ο αδελφός,
σκίζει τα ράσα της, εμπρός
στη Σέρβικη αποστολή,
και με τη βία πίσω ή μικρή,
πάει στη χρυσή της "φυλακή"...


Κάθε φορά πούταν σκαστή,
βρίσκανε τρόπο και μαζί,
ζούσαν στιγμές ευτυχισμένες,
στιγμές γλυκές.... όμως κλεμμένες.


Περνάει σχεδόν δεκαετία,
και στη δική μας ιστορία,
που βίαια απομακρυνθήκαν,
τα δυό παιδιά... δεν ξεχαστήκαν,
κι έμεινε πάντα ριζωμένο,
ένα συναίσθημα πνιγμένο.

Η αγάπη πάλι θα νικήσει...
όλους θε να τους συγχωρήσει,
ο Ανδρόνικος Γ'ο πράος,
παρόλο που του φέραν χάος,
όταν μιας στάσης,* συνωμοσία,             *πραξικόπημα

ταράσσει την Αυτοκρατορία.

Ο άκαρδος ο αδελφός,
άλλως, Δημήτριος ο κακός,
τον θρόνο να σφετεριστεί,
ύπουλα είχε σκαρφιστεί.

Μεγάλη η συνωμοσία,
απ' το στρατό μέχρι τα πλοία,
κι η ίδια η Καντακουζηνή,*
τ' Ανδρόνικου η κολλητή,
αποκαλύπτει μιά πρωία,
"...πως συμμετείχε κι η "κυρία"...
η πρώην του αγαπημένη,
η Κράλλαινα* η λατρεμένη.                 *Τίτλος της Σιμώνης

Η στάση πνίγηκε με βία.
Σιδεροδέσμια κουστωδία...
'τοιμάζονται για εξορίες
οι πραξικοπηματίες,
(αν δεν τους κόψουνε τις μύτες
και τα αυτιά, οι φαλαγγίτες).

Στα πόδια του Ανδρόνικου
                                         πέφτει η Σιμώνη:
"Αν μ' αγαπάς λίγο ακόμη,
σώσε"  του λέει  "τον αδελφό μου,
και σου τ' ορκίζομαι στο φως μου,
ποτέ εγώ δεν θα μπορούσα,
εσένανε που αγαπούσα,
να σε προδώσω για το στέμμα..."

και κατεβάζοντας το βλέμμα

λέει, "...νερό δεν γίνεται το αίμα,
καθήκον έχω να σ' ικετεύσω,
αφ' έτσι ίσως θα μπορέσω
την επιείκεια σου να εκμαιεύσω...". 

Μ' αγάπη αυτός θα την σηκώσει...
...μα πως μπορεί να της θυμώσει,
τα δάκρυά της θα σκουπίσει,
και θα την συγχωρήσει…
…τη μόνη, που ‘χε αγαπήσει      

          

                   1341

Έφυγε ο Ανδρόνικος ο τρίτος
νέος, και λέγαν ότι ίσως...
Αν, για καιρό ακόμα ζούσε,
μπορεί,  αυτός να σταματούσε
την κατρακύλα την μεγάλη,
και τ’ ανεπίτρεπτο το χάλι,
της ένδοξης της αυτοκρατορίας.

Επί δικής του Βασιλείας
μία προσπάθεια είχε αρχίσει,
την είχε ο ίδιος ξεκινήσει
και είχε ως τώρα ευδοκιμήσει,
να ξαναορθοποδήσει,
τη λαβωμένη Ρωμιοσύνη,
από την μαχαιριά* εκείνη,                *1204 Σταυροφόροι 
των ομοθρήσκων χριστιανών,
προ εκατόν τριάντα ετών..

Αν είχαμε τότε στην Αυλή*                  *η Αυλή του Παλατιού
που παίζανε οι δυό μικροί,
ένανε παρατηρητή, 
φανταστικό, πάνω απ' τη γη,
να βλέπει αυτή την εποχή....
σίγουρα θάχε να μας πει,

το πως, η βία κυριαρχεί,
εκτός απ' τη Ρωμαική αυλή,
σε Δύση και Ανατολή....


Ναι,   το χίλια τρακόσα τέσσερα...
νάχεις  τα μάτια τέσσερα
έπρεπε και στη Δύση.....

Μύτες κι αυτιά δεν είχε αφήσει
βέβαια ο Μιχαήλ ο Ήτα,
μα και στη Δύση όπως είπα,
καίγαν ανθρώπους στην πυρά
που μαρτυρούσαν στη σειρά,
με διάφορες  κατηγορίες,
που θεωρούνταν αμαρτίες...
Κατά τη γνώμη τους, η θρησκεία
από αιρέσεις και  μαγεία,
προστατευόταν έτσι,
κι ένα θανατικό  'χε πέσει...

Ο Ρενέ Γουάϊς  στον "Σταυρό*             *βιβλίο-μαρτυρία για τις διώξεις των Καθαρών*
τον Κίτρινο",   λέει, πως τον καιρό,
που στο Βυζάντιο κόβαν μύτες,
πολιτισμικές κι η Δύση είχε ήττες...

Ιεροεξεταστές ήταν οι θήτες
που επί αιρέσεως των "Καθαρών",
μετά πολλών "δίκαιων" δικών,
ή και συνοπτικών διαδικασιών,
έκαψαν όλους στη πυρά.....

"Είκοσι πρόβατα...     
                                  τόσο φτηνά,
στοίχιζε η κάθε μία
του κάψιμου η διαδικασία,
για κάθε τέσσερις ανθρώπους,
όταν τους στέλναν σ' άλλους τόπους !


Το χίλια τρακόσα τέσσερα,
να τονιστεί ιδιαίτερα
πολλοί, κατέκριναν τα ανωτέρω,
και ενδεικτικά θα αναφέρω
τον Δάντη, που στη Φλωρεντία
θα εναντιωθεί στην εξουσία,
στην Παπική αυθαιρεσία...

Χρόνια πολλά στην εξορία
αρνιότανε για να γυρίσει
γιατί του είχανε μηνύσει
δημόσια να "μετανοήσει".

Η θανατική του πια ποινή,
έχει,  σκληρά, επιβεβαιωθεί,
γι' αυτόν και τα παιδιά του...

... Μα, μέσα απ' την καρδιά του
βγαίνει ο πόνος κι η οργή 
για αυτή τη μαύρη εποχή....
σε κείνη τη περιγραφή

που κάνει στον "Παράδεισο",*        *Paradiso, XVII (55-60)
κομμάτι από την άβυσσο
του έργου του "Θεία Κωμωδία"
που έγραψε στην εξορία,
με αναμονή και καρτερία.

Τα "οχυρά" στην Φλωρεντία.
θα πέσουν, του Μεσαίωνα,
και θάθελα να χρέωνα
μεγάλο ένα κομμάτι,
στον πολιτικο-διπλωμάτη,
τον Δάντη, τον ποιητή,
που είχε κάνει μιά αρχή.....
________________________

 Έμμετρο έργο από το βιβλίο "ΦΗΜΕΣ ΚΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ",
του Π. Ματαράγκα, με αλήθειες, φήμες και σαρκασμό,  
e-mail: pmataragas@yahoo.com
Επιμέλεια - προσαρμογή κειμένων Cathy Rapakoulia Mataraga

Νο. 8
___________________________________________________

Σημειώσεις:


* Βλαχέρνες (Βλαχέρναι), ήταν προάστιο της Κωνσταντινούπολης. Βυζαντινές πηγές αναφέρουν ότι στις Βλαχέρνες υπήρχε μία κρήνη και αρκετές εκκλησίες, ανάμεσα σε αυτές και της Αγίας Πουλχερίας του 5ου αιώνα, καθώς και της Θεοτόκου (Παναγία των Βλαχερνών).
Αρχικά η περιοχή ήταν εκτός των πρώτων τειχών της πόλης, όμως το 627 τα Θεοδοσιανά τείχη ενσωμάτωσαν τις Βλαχέρνες στο κύριο σώμα της Κωνσταντινούπολης. Τον 11ο αιώνα ο Αυτοκράτορας Αλέξιος Α' Κομνηνός δημιούργησε το ανάκτορο των Βλαχερνών, το οποίο υπήρξε η μόνιμη κατοικία των Αυτοκρατόρων από το 1081 ως το 1453. Παρόλα αυτά το Μέγα Παλάτιο συνέχιζε να χρησιμοποιείται για επίσημες τελετές.
Η αδυναμία να οχυρωθεί η εν λόγω περιοχή διαφάνηκε από την Δ' Σταυροφορία (1204), από όπου οι Σταυροφόροι διείσδυσαν στην πόλη από εκεί. Κατά την Άλωση από τους Τούρκους το 1453 τα τείχη στον τομέα των Βλαχερνών καταστράφηκαν ολοσχερώς από τους ανελέητους βομβαρδισμούς. Μετά την οθωμανική κατάκτηση, η περιοχή των Βλαχερνών περιέπεσε σε αφάνεια.

* Δημήτριος, δεύτερος γυιός του Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου και μαζί με τη Σιμώνη, είχαν την ίδια μητέρα και δεύτερη σύζυγο εξ Ιταλίας, (από τον πρώτο γάμο προέκυψε ο Μιχαήλ, πατέρας του Ανδρόνικου του Γ'), 

* Κράλλης, Η δύναμη του Σερβικού κράτους αναπτύχθηκε ιδιαίτερα, όταν έγινε κράλης (βασιλιάς) ο Στέφανος Β' Μιλούτιν (1282-1321). Με την κατάκτηση των Σκοπίων (1282) η Σερβία άρχισε να επεκτείνεται σε βάρος των βυζαντινών κτήσεων. Για να αντιμετωπίσει τη σερβική προέλαση, ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος έδωσε ως σύζυγο την κόρη του στο σέρβο ηγεμόνα. Ο γάμος αυτός συνέβαλε σημαντικά στην αύξηση της βυζαντινής επιρροής στη Σερβία. Από τότε άρχισε ο έντονος εξελληνισμός της σερβικής αυλικής ζωής και διοίκησης. 

Ο Σέρβος κράλης υποδέχεται με τιμές μια βυζαντινή πρεσβεία

[Το πρωί μας προσκάλεσαν και φτάσαμε στο παλάτι του άρχοντα' εκεί μας τίμησαν, βαδίζοντας σε πομπή πολυάριθμοι ευγενείς νέοι με γιορταστική στολή, όπως συνηθίζεται. Η όλη πομπή και παρέλαση ήταν γενικά χαριτωμένη και συγχρόνως γεμάτη αιδημοσύνη και ομορφιά, αφού έδειξε πολύ έντονα το σεβασμό της χώρας (των Σέρβων) για την ευγενή πρεσβεία ενός ισχυρότερου δεσπότη (δηλ. του αυτοκράτορα), η οποία είχε να συζητήσει σπουδαιότατα ζητήματα. Και η πομπή ήταν ασυνήθιστη σε σχέση με όσες προηγήθηκαν. Ο ρήγας (δηλ. ο κράλης) ήταν στολισμένος, καθώς μια πανδαισία πολύτιμων λίθων και μαργαριταριών σκέπαζε το σώμα του και ήταν κατάφορτος από χρυσάφι. Όλο το παλάτι άστραφτε με έπιπλα σκεπασμένα από μεταξωτά και χρυσοστόλιστα καλύμματα. Όλα γύρω του είχαν ετοιμαστεί και ήσαν ασυνήθιστα στολισμένα και πολύ χαριτωμένα. Το σκηνικό στο σύνολο του μιμούνταν τον αυτοκρατορικό ζήλο των ρωμαίων ευγενών, τον οποίο συναγωνιζόταν σαν πεζός που παραβγαίνει δίπλα σε άρμα από τη Λυδία...]

Θεοδώρου Μετοχίτου Πρεσβευτικός, 516-530, Λ. Μαυρομμάτης, La fondation de l' empire serbe. Le kralj Milutin, Θεσσαλονίκη 1975, 103-104.

* Συμμαχία,  Σταθμό στην εξέλιξη της σερβικής δύναμης αποτέλεσε η νίκη κατά των Βουλγάρων (1330). Με τη νίκη αυτή τέθηκαν στη Χερσόνησο του Αίμου τα θεμέλια της σερβικής ηγεμονίας, η οποία οικοδομήθηκε από το μεγάλο ηγεμόνα Στέφανο Δουσάν (1331-1355). Επωφελούμενος από το βυζαντινό εμφύλιο πόλεμο ο Δουσάν, ο οποίος εξέφραζε τις επεκτατικές τάσεις της σερβικής αριστοκρατίας, δημιούργησε, με αστραπιαίες εκστρατείες και ελάχιστη δαπάνη δυνάμεων, ένα ισχυρά κράτος, που εκτεινόταν από το Δούναβη μέχρι τον 
Κορινθιακό, από την Αδριατική και το Δυρράχιο μέχρι το Αιγαίο και τις Σέρρες.

Μόνο τα οχυρά τείχη της Θεσσαλονίκης αντιστάθηκαν στη νικηφόρα προέλαση του. Το 1346 ο Στέφανος Δουσάν στέφθηκε στα Σκόπια βασιλεύς Σέρβων και Ελλήνων. Πρόθεση του Δουσάν ήταν να δημιουργήσει μια σερβοελληνική αυτοκρατορία στη θέση της παραπαίουσας βυζαντινής. Η έλλειψη στόλου όμως απέβη ολέθρια για τα σχέδιά του να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη. Στην οργάνωση της αυλής, στη διοίκηση και στο νομικό σύστημα της αυτοκρατορίας του ο Δουσάν ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό βυζαντινά πρότυπα.

Όταν το 1355 ο Στέφανος Δουσάν πέθανε, η αυτοκρατορία του διασπάστηκε. Δεν υπήρχε πλέον στα Βαλκάνια δύναμη ικανή να αναχαιτίσει την προέλαση των Τούρκων.
_____________________________________________________________________________

* Καθαροί,  Στις αρχές του δέκατου τέταρτου αιώνα, η Καθολική Εκκλησία κατέπνιξε το αιρετικό κίνημα των Καθαρών στη νοτιοδυτική Γαλλία. Αυτό ήταν το τελευταίο οχυρό ενός λαού, που είχε αναγκαστεί -μετά από πάνω από ένα αιώνα καταπίεσης και αιματοχυσίας- να κρύψει την ασυνήθιστη πίστη του στα απομονωμένα χωριά των Πυρηναίων. Αλλά, η Εκκλησία, παρά την επιτυχή εξολόθρευση των Καθαρών, δεν μπόρεσε να σβήσει την ανάμνησή τους στις συνειδήσεις μας. Σε ολόκληρη την περιοχή, και στα υπόγεια αρχεία του Βατικανού, τα στοιχεία που αφορούν τους Καθαρούς επιβιώνουν μέχρι σήμερα.

Με τη βοήθεια αφηγήσεων της εποχής και της προσωπικής του έρευνας, στα Πυρηναία και αλλού, ο Ρενέ Γουάις διηγείται τη συναρπαστική ιστορία του αγώνα των τελευταίων Καθαρών για επιβίωση, σε μια σημαντική εργασία έρευνας, ακαδημαϊκής μελέτης και εξιστόρησης.

Ο κίτρινος σταυρός

Η ιστορία των τελευταίων Καθαρών 1290-1329

Ρενέ Γουάις

μετάφραση: Χαρίκλεια Τσαλιγοπούλου

επιμέλεια: Γιώργος - Έκτωρ Πασχαλίδης

Ενάλιος, 2007

___________

_____________________________________________________________

* Δάντης,   Μεγάλος Φλωρεντίνος βάρδος, που μαζί με τον σχεδόν σύγχρονό του Πετράρχη, θεωρούνται, σαν οι δύο αναμορφωτές της ιταλικής γλώσσας. Με τη μέγιστη επίδραση των έργων τους πέτυχαν έκτοτε να καθιερώσουν την καθομιλουμένη ζωντανή γλώσσα, του λαού ως γλώσσα της λογοτεχνίας, η οποία κατ' ολίγο, εξελίχθηκε και σε επίσημη γλώσσα ολόκληρου του Ιταλικού εθνικού συνόλου. 

Τόσο στο "Συμπόσιό" του, όσο και, προ πάντως, στην "Θεία κωμωδία" του, ο Δάντης χρησιμοποιεί την καλλιεργημένη διάλεκτο της Τοσκάνας και της Φλωρεντίας, που έγινε κατόπιν πρότυπο για όλους τους υπόλοιπους Ιταλούς ποιητές και συγγραφείς. Καθώς δε τόνιζε κι ο ίδιος: "Χυδαία δεν είναι η γλώσσα του λαού, που εγώ μεταχειρίζομαι. Χυδαίοι είναι μόνο οι καταφρονητές της ζωντανής αυτής γλώσσας, την οποία μιλούν οι άνθρωποι του μόχθου και της προκοπής στη χώρα αυτή".

Όλη η "Θεία Κωμωδία" είναι δάσος από σύμβολα. Στο έργο αυτό έχει συμπυκνωθεί ολάκερη η σοφία τού Μεσαίωνα.

Ο Νίκος Καζαντζάκης θεωρούσε τον Δάντη ως μια από "τις ψυχές που έθρεψαν την ψυχή του" και δεν αποχωριζόταν μια μικρού σχήματος έκδοση του ιταλικού πρωτοτύπου της "Θείας κωμωδίας". Ο αχόρταγος ταξιδευτής του ορατού και του μη αισθητού κόσμου δεν μπόρεσε να μην ενδώσει στην πρόκληση να αποδώσει στα ελληνικά το αριστούργημα αυτό της ιταλικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας.

"Κι όχι μονάχα η σοφία. Παρά κι όλα τα πάθη τού Μεσαίωνα. Η απληστία που είχαν τότε οι άνθρωποι να ζήσουν, ν' αγαπήσουν, να μισήσουν, ν' αποχτήσουν δύναμη· και συνάμα, ο μεσαιωνικός τρόμος για την Κόλαση, για το Θεό που τα βλέπει όλα, και τίποτα δε συχωράει, και δεν ανέχεται ανταρσία. Οι αγγέλοι, οι δαιμόνοι, δεν ήταν αφηρημένες ιδέες παρά όντα πιο πραγματικά από τους ανθρώπους κι από τα ζώα." ____  Καζαντζάκης

http://wikipedia.org

http://www.biblionet.gr/

Βιβλιογραφία :

«Η αρχή του τέλους» της Ελένης Τσιμπονάκη
«Ο κίτρινος σταυρός» του Rene Weis

 ίσως...