Σε 'κείνη 'κει την παραλία

      Στη Σκιά του Μαύρου Καβαλλάρη 

  Αφιερώνεται στους Έλληνες της Διασποράς  

  

Εικοσιοκτάρης ...

              [ήτανε πια ο Πετμεζάς
σαν μπάρκαρε δόκιμος με μας,
στο πλοίο του Κώστα Χατζηνικολή.

Το ότι σπούδασε στη Πόλη,
      [στου γένους τη Μεγάλη Σχολή*,
μαθεύτηκε απ' τον μπαρμπα-Λιά,
                                     [τον θερμαστή,
γιατί ποτέ ο Πετμεζάς ο Μένιος
                                        [δεν τόχε πει,
μά έτυχε ναν' συγχωριανοί
             [και να βαστάν κι δυο αυτοί
''εκ της Δωδεκαπόλεως,
                             [εν τή αρχαία Ιωνία'',
σε κείνη 'κει την... Παραλία,
      [απ' την ελληνική την Παμφυλία,
μέχρι των Πρίαμου
                         [και Έκτορα τη Τροία.

Σαν τύχαινε ο Δόκιμος να μιλά
                     [μέσ΄την τραπεζαρία,
κυρίως δε όταν άγνωστα για μας
                     [πράγματα εξιστορούσε,
κουτσομπολιό και τάβλι
                          [αμέσως σταματούσε,
κι ερχόνταν ακόμη κι από δίπλα
                           [από το καπνιστήριο
τον νεαρό λόγιο ν' ακούσουν,
       [λες και βαρούσε προσκλητήριο.

Κρεμόντουσαν απ' το στόμα του
                              [σαν νάτανε παιδιά,
και ρώταγαν, πούθε ρε Μένιο
                              [τα ξέρεις όλα αυτά ?''
κι εκείνος σιγοψιθυρίζοντας,
    [κείνο το τραγουδάκι απ' τα παλιά,
«.... Έστειλα δυό πουλιά
                               [στη Κόκκινη Μηλιά.....»
άρχιζε πάντοτε αναστενάζοντας,
                                              [νοσταλγικά..

''Αχ'' βρε συνέλληνες.....
    [πατριώτες μου.. μωρέ παιδιά,
στις θύμησες μου πάντοτε
                                    [βάνει φωτιά
της Αλεξίου εκείνη η φωνή,
                                         [η γλυκειά
όταν ακούω για τις χαμένες,
            [τις πατρίδες να τραγουδά,
για Μικρασία...
        [και για την ''Κόκκινη Μηλιά''.*

Βουτάω μες τις αναμνήσεις
που μοιάζουν....
           [όπιου παραισθήσεις....
......και περατζάδα...
           [κάνουν στο νου μου,
η γιαγιά μου...
                [κι ο παππούς μου,
που διαμαρτύρονται μαθές...

Για τους διωγμούς...
                   [μου λεν', του χτες,
της προσφυγιάς
              [τους πρωταγωνιστές
να γράψω εγώ...
                  [δυό τρεις γραμμές,
να πω γι αυτούς
                  [και για τη Σμύρνη.
Μαζί κι η μάνα μου η Ισμήνη,
μου μαρτυράνε την αλήθεια
κι όχι ψευτιές....
                        και παραμύθια.

Γράψτο και φώναξτο,
        [μου είπαν ν' ακουστεί,
το τι σημαίνει......''εν αρχή'',
γι όλους εμάς...
                   [η παραλία αυτή
και να το μάθει...
                       και ο αδαής
δημοσιογράφος,
                        [ή πολιτευτής,
και να μη λέει, του λοιπού...
αλλοίμονο περί ...
                      [συνωστισμού* !                              *γράφτηκε σε σχολικό βιβλίο Ιστορίας

Να πω για φλόγες....
                           [και καπνούς,
για πανικό, φωνές, λυγμούς,
για την αβάσταχτη απελπισία
που οι Έλληνες ζήσαν
                                 [στην Ασία
σαν καίγονταν...... η παραλία,
που μάταια......
   [απ' τα συμμαχικά τα πλοία
κρεμιόντουσαν με καρτερία
μπας και σωθούν απ' τη μανία
των Τουρκοτσετών*....                                  *Φανατικοί από τα βάθη της Ανατολίας
                           [στην παραλία.''

Τέλος να πω για την πατρίδα τους 
                   [πόση αυτοί έχουν αγάπη,
βέβαια και κάτι.......
             [για του πρόσφυγα το δάκρυ.

Σε 'κείνη 'κεί,
      [λοιπόν την παραλία
στη Δυτική Μικρά Ασία...
...είχαν μεγαλουργήσει,
και είχαν δημιουργήσει
τους θησαυρούς της γνώσης,
οι Έλληνες,
             [κι όπου αναγνώσεις,
κάπου θα "πέσεις"
                 [στον Μιλήσιο τον Θαλή,
τον ξακουστό τον Έλληνα δηλαδή,
ή σε σειρά άλλων πολλών σοφών,
π' ανοίξανε μετά αιώνες μάτια
      [των κουτοφράγκων Δυτικών.

Κείνος ο μέγας πολιτισμός,
από τους γείτονες
           [βαρβάρους, ορατός,
μοναδικός και ζηλευτός,
με μια πρωτόγονη μανία
και πόθο για λεηλασία
άγρια συχνά χτυπιόνταν...

Οι Έλληνες,  αμυνόνταν...
μακριά τους βάρβαρους
                              [κρατούσαν,
και με πολέμους απωθούσαν,
μα... και κατακτιόνταν....
                 [για εκατονταετίες,
σαν όμως βρίσκαν ευκαιρίες,
τα εδάφη τους
                 [πάλι ανακτούσαν,
λύτρωναν...
     [και ξαναδημιουργούσαν,
σε τούτη δω την.... παραλία,
που πάντα τα Ελληνικά τα πλοία,
ήταν εγγύηση... και καθεστώς,
του Αιγαίου άγρυπνος φρουρός,
από τις τριήρεις τις παλαιές
έως του Αβέρωφ......
     [του δώδεκα τις κανονιές.

__Πολλοί...όχι ένας ο "εχθρός",
πρόσωπα αλλάζει διαρκώς
πάντοτε βίαιος και ισχυρός.

Από κοντά... ο ''εσωτερικός'',
ο δικός μας....κακός εαυτός,
η απληστία μας...
             [κι η ύβρις,* οδηγός,
ο πιο καταστροφικός
                  [εχθρός κι αυτός.
κι από εμφύλιους...
                          [ξαντλημένοι,
πάντα οι εχθροί ευνοημένοι..
 

Φεύγαν......
      [με πρόσφυγες τα πλοία,
όλο  τα ίδια...,
           [ξανά-μανά η ιστορία,
κι οι κάτοικοι σ'απόγνωση 
                           [δυστυχισμένοι,
στα χέρια των βαρβάρων,
                            [απελπισμένοι.

Λές και ο Ξέρξης...
                     [δίνει σκυτάλη
κι απ' τη μιά ορδή στην άλλη
σκλαβιά, βιασμοί, λεηλασία...
κι όλο μας διώχναν....
                         [απ' την Ασία.

Μα, κάπου στις αρχές
       [του τέταρτου προ Χριστού αιώνα
φτάνει στη Μικρασία...
           [με πρώτο στόχο τη Βαβυλώνα,
ο στρατός του Ελληνόφωνου,
       [και όχι Σλαβόφωνου Μακεδόνα,
και σπάει των χρυσοφόρων Μήδων,
                           [για πάντα τον τσαμπουκά,
και όχι όπως στη Σαλαμίνα
      [και στον Μαραθώνα μόνο προσωρινά.

Μα ότι ο Αλέξανδρος επέτυχε,
            [σαν πέθανε, τα  όσα είχε κατακτήσει,
ο συνεχής αδελφοκτόνος
                 [πάλι εμφύλιος, όλα θα τ' αφανίσει,
γιατί πλακώθηκαν οι κληρονόμοι,
     [οι στρατηγοί του, κι οι μάχες ήτανε συνεχείς,
λες και προετοίμαζαν το έδαφος,
                                           [την κατάσταση θαρρείς
για νάρθουνε εύκολα, άνετα, σε δύο αιώνες
από τη Δύση οι Ρωμαϊκές
                                       [μισθοφορο-λεγεώνες...
και......... πάλι σκλαβιά στη...  παραλία,
υπό Ρωμαϊκή τώρα βεβαίως κυριαρχία. 


Εφτά αιώνες σκλαβωμένοι,
από γενιά...
                   σε γενιά πηγαίνει,
η γλώσσα τ' Ομήρου...
                              [η ελληνική,
που υπερισχύει και κυριαρχεί
της ''γλώσσας του κατακτητή'' !
  
Να τους μιλούν ελληνικά,
με τη δικιά τους τη λαλιά,
μια μέρα ακούν απορημένοι,
οι Έλληνες οι κατακτημένοι...

Υποψία, μυστήριο
                           [ανησυχία,
έπεσε σ' όλη την παραλία
κι αναρωτιέται η κοινωνία,
ρε μπας και είναι
                          [μεθυσμένοι
ή μας δουλεύουνε εν γένει?
Δεν εξηγείται.......
  [κάτι περίεργο συμβαίνει...

Το πνεύμα ήταν πιο δυνατό,
και υπέταξε της εποχής,
       [τον μεγαλύτερο στρατό.


Σύντομα ο λαός μαθαίνει
    [ότι οι Ρωμαίοι είχαν υποκλιθεί
στη γλώσσα του πνεύματος,
                                    [την ελληνική,
όταν βεβαιώνεται
                             [με ''Νεαρά''*                                   *Αυτοκρατορική διαταγή
πως από τώρα και μπροστά,
ήτοι..από τον έκτο αιώνα,
επίσημη είναι με κανόνα,
πού 'ναι αυτοκρατορικός,
η γλώσσα πούχει...
         [ο νεοελληνορωμιός !!

Δια μέσου των αιώνων,
στο πνεύμα των προγόνων,
η γλώσσα των επιγόνων,
είναι ακόμα ίδια,
                   ["εκείνη"...
και έχει παραμείνει,
χαστούκια για να δίνει,
σε όλους....
          [τους διαστρεβλωτές,
μες της Ευρώπης τις αυλές,

                     

   Οι Ελληνορωμαίοι        

       ήταν κι οι τελευταίοι
       φρουροί της παραλίας,
       "κύριοι" πια της οποίας
       γινήκανε οι βαρβάροι,
       μέχρι που, θα τους πάρει,
       το έφιππο το παλληκάρι,
       φαλάγγι, μαζί με τον στρατό,
       τότε, το εικοσιδυό...*

      Τους στρώνει στο κυνήγι,
      κι οι βάρβαροι όπου φύγει…

      Πάει ως την κόκκινη μηλιά,
      πάλι η δική μας η στρατιά,
      κι ο μαύρος καβαλάρης,
      ίδιος θεός...  ίδιος ο Άρης !

     Το «Σειτάν Ασκέρ...»*                
                                     λένε οι Τούρκοι 
      και υποχωρούν ένα μπουλούκι,
      με τρόμο και με πανικό,
      σαν του Πλαστήρα το ιππικό
      τους τρέπει σ’ άτακτη φυγή…

      Κι έγινε θρύλος πια εκεί,
                          [έγινε σύμβολο αγώνων.
      το πέντε το σαρανταδυό 
                         [Σύνταγμα των Ευζώνων

      

Μα οι βάρβαροι είναι μιλιούνια,
τα βρήκαμε εμείς ...."μπαστούνια"
γιατί 'μασταν μονάχοι
μας παρατήσαν οι συμμάχοι*                *οι Μεγάλες Δυνάμεις
όπου τους είχαμαν αβάντα
και τώρα κάνουνε στην πάντα
γιατί εκάναμε εκλογές
κι εκλέξαμε εμείς μαθές,
κυβέρνηση .....
        [που δεν γουστάραν.

Τώρα δεν δίνουν
           [''για μάς δεκάραν''.

Νά.. οι υποχωρήσεις….
Νά.. οι παραχωρήσεις…
Τέρμα οι διεκδικήσεις….

Υποχωρούσε ο στρατός,
υποχωρούσε τακτικώς,
μα δεν θ' αργούσε ο πανικός...

Οι Τούρκοι με πυρπολισμό,
και με ανηλεή διωγμό                              
μας κυνηγούνε με τους Τσέτες.. 
                  
Οι Ίωνες κάτοικοι, στις τσέπες
βάλαν ότι μπορούσαν,
και ομαδόν αναχωρούσαν
να πα' να βρούνε σωτηρία
όλοι στη ....παραλία
με την ελπίδα οι συμμάχοι,
ίσως να βόηθαγαν λιγάκι..

Όπως και πριν,  
                     [και δώ μπροστάρης,
ο ήρωας.... 
                ο «Μαύρος Καβαλάρης»,
που πάνω στ’ άλογό του,
και με τον τρόπο τον δικό του,
πιο γρήγορος απ' αστραπή
σώζει ανθρώπους με σπουδή !

Οι πρόσφυγες ευγνωμοσύνη
εκφράζουνε μέσα στη δίνη…

     Πολίτες πανικόβλητοι,

         μισόγυμνοι, ξυπόλητοι,
         φεύγουνε απ’ τη Σμύρνη…
         και οι γονείς της* 
          [με τη μάνα μου Ισμήνη,!! 

       Αναρίθμητοι οι χαμένοι 

       στην ενδοχώρα οδηγημένοι 

       πέρα στα βάθη της Ασίας 

       χωρίς ελπίδα επιστροφής καμίας... 

       Δύο χιλιάδες οι σκοτωμένοι, 

       στη Σμύρνη οι σφαγμένοι, 

       ο δε Χρυσόστομος Σμύρνης...  

                         [κι άλλοι λυντσαρισμένοι

      Έλληνες και Αρμένιοι... 

         [κάθε άλλο παρά ''συνωστισμένοι'' !

    

Πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη
μετά την Τούρκικη τη νίκη,
με ένα κτηματάκι εκεί
με μια "μικρή παραγωγή"
αυτοί, θα επιζήσουν,
και δεν τολμούν...
        ούτε να ελπίσουν,
πως θα ξαναγυρίσουν,
πίσω στ’ αρχοντικό τους,
που, σε στρατηγείο δικό τους
οι Τούρκοι  έχουν μετατρέψει.

Φοβάμαι, πως δεν θα μπορέσει,
κανένας μας να επιστρέψει,
σ' εκείνη εκεί την παραλία,
εκεί... 
        ''που αρχίζει η ιστορία"!


 Έμμετρο έργο από το βιβλίο "ΦΗΜΕΣ ΚΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ",
του Π. Ματαράγκα, με φήμες, αλήθειες και σαρκασμό,  
e-mail: pmataragas@yahoo.com
Επιμέλεια - προσαρμογή κειμένων Cathy Rapakoulia Mataraga
Νο. 9

__________________________________________________ 

* Κόκκινη Μηλιά, Πολλοί θρύλοι και πολλές παραδόσεις για την «Κόκκινη Μηλιά», οι οποίοι –θρύλοι- ενισχύθηκαν σημαντικά από την ιδεολογία της «Μεγάλης Ιδέας», που ίσχυσε στην Ελλάδα ως κυρίαρχη κρατική ιδεολογία μέχρι το 1922, θέλουν την Κόκκινη Μηλιά να βρίσκεται γεωγραφικά σε διάφορα μέρη, αλλά ακόμη δεν έχει προσδιοριστεί ο χώρος αυτός!
Το (παρακάτω) απόσπασμα, αποτελεί στο σύνολό του ένα πραγματικό μάθημα ιστορίας που δεν υπάρχει στα σχολικά βιβλία. Αναφέρεται στους Μύθους του Μαρμαρωμένου Βασιλιά και της Κόκκινης Μηλιάς, και είναι αφήγηση του Κυρίου Κλεόπα, του ανάπηρου δασκάλου που έμενε στον επάνω όροφο του σπιτιού μας, στο Κορδέλα Σοκάκ της Κωνσταντινούπολης, κοντά στο Πέρα και έχει ως εξής:
"Από το 1071, αγαπητό μου παιδί, που οι Σελτσούκοι κέρδισαν τη μάχη του Μαντζικέρτ της Μικράς Ασίας και άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για την διάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας δημιούργησε, με το αλάθητο ένστικτο ενός λαού που έβλεπε την επερχόμενη συμφορά, το μύθο της Κόκκινης Μηλιάς. Σύμφωνα με το μύθο, οι Τούρκοι αφού θα πολιορκούσαν με κάθε μέσο την Κωνσταντινούπολη, θα νικούσαν την άμυνα των υπερασπιστών της και θα άρχιζαν να την κυριεύουν.
Τη στιγμή ακριβώς εκείνη με θεϊκή παρέμβαση οι κατακτητές θα ετρέπονταν σε φυγή και θα καταδιώκονταν μέχρι το Μονοδένδρι, δηλαδή την Κόκκινη Μηλιά, πιθανολογούμενη πατρίδα των Τούρκων ή του Μωάμεθ στα σύνορα της Περσίας,

Αργότερα, όταν έγινε η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, χάθηκε κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες. Πολλοί έλεγαν πως πέθανε στη μάχη κοντά στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού και ο σουλτάνος έβαλε να ψάξουν στους σωρούς των πτωμάτων χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το πτώμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου δε βρέθηκε ποτέ και ετάφη ένα ακέφαλο πτώμα, που θεωρήθηκε πως ήταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, επειδή στα πόδια του είχε πέδιλα με ζωγραφισμένους χρυσούς αετούς που ήταν συνήθεια αυτοκρατορική.
Όλα αυτά δημιούργησαν το μύθο του μαρμαρωμένου Βασιλιά, σύμφωνα με τον οποίο ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν σκοτώθηκε στην μάχη αλλά μαρμαρώθηκε και βρίσκεται στην Κλειστή Πύλη της Αγίας Σοφίας μέχρι τη μέρα που άγγελος Κυρίου θα τον ζωντανέψει και θα του παραδώσει το σπαθί του ώστε να εκδιώξει τους κατακτητές Τούρκους μέχρι την Κόκκινη Μηλιά.
Ακόμα και σήμερα, αγαπητό μου παιδί, πολλοί λένε πως σαν πλησιάσουν στην Κλειστή Πύλη της Αγιάς Σοφιάς ακούνε ψαλμωδίες και ύμνους για τον μαρμαρωμένο βασιλιά. Οι μύθοι αυτοί που άντεξαν στο χρόνο και μεταδίδονται, εδώ και αιώνες, από γενεά σε γενεά, χώρεσαν μέσα στους λιτούς στίχους του Εθνικού Ποιητή της Ελλάδας, του Κωστή Παλαμά, στη «Φλογέρα του Βασιλιά»:
«Μαρμαρωμένος Βασιλιάς και θα ξυπνώ απ' το μνήμα το μυστικό και το άβρετο που θα με κλιή, θα βγαίνω και τη χτιστή Χρυσόπορτα ξεχτίζοντας θα τρέχω και καλιφάδων νικητής και τσάρων κυνηγάρης πέρα στην Κόκκινη Μηλιά, θα παίρνω την ανάσα». Λεωνίδας Κουμάκης
* Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι από έρευνα και μελέτη τουρκικών αρχείων βρέθηκε ότι την εποχή εκείνη οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν την έκφραση «Κόκκινο Μήλο» για κάθε μεγάλη και ισχυρή πόλη, και έτσι αποκαλούσαν και την Κωνσταντινούπολη πριν την κατάληψή της. Στο διαδίκτυο υπάρχουν κι άλλες εκδοχές (αρκετές) για την "Κόκκινη Μηλιά".

_____________________________________________________________

* Το 534 εκδίδονται αι Νεαραί στην Ελληνική γλώσσα.
Μέχρι την εποχή του Ιουστινιανού (αρχές 6ου αιώνα) η οργάνωση του Ρωμαϊκού Δικαίου βρισκόταν σε χαώδη κατάσταση. Φιλόδοξος στόχος του αυτοκράτορα είναι η θέσπιση ενός ενιαίου κώδικα, ο οποίος θα ήταν δυνατό να μελετηθεί και να εφαρμοστεί. Ο Ιουστινιάνειος Κώδικας (Codex Iustinianus), ο Κώδικας, ο Πανδέκτης και οι Εισηγήσεις, εκδίδονται στα Λατινικά και γίνεται αντιληπτή η μεγάλη δυσκολία, ο πληθυσμός της Οικουμενική αυτοκρατορίας, στο μεγαλύτερο ποσοστό ομιλεί Ελληνικά.

* Σοφή Λαλιά, στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή Βυζαντινή Αυτοκρατορία όπως επικράτησε τελικά, η ελληνική γλώσσα ήταν ήδη lingua franca (γλώσσα που χρησιμοποιείται από ομάδες που μιλούν διαφορετικές γλώσσες) όλης της Μέσης Ανατολής και της Μικράς Ασίας, κάτι που δεν ίσχυε για τα λατινικά (τα οποία δεν κατάφεραν να ριζώσουν) ούτε για τα τουρκικά.
Οταν δηλαδή αποφασίστηκε να καθιερωθεί και επισήμως η ελληνική γλώσσα κατά τον 6ο αιώνα, δηλαδή μόλις 200 χρόνια μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας στο Βυζάντιο ή Κωνσταντινούπολη, η απόφαση ελήφθη ως αναγνώριση μιας ήδη υφιστάμενης πραγματικότητας και ήταν πράξη ρεαλισμού -διέβλεπαν ότι για να μείνει ενωμένη η αυτοκρατορία, έπρεπε το κράτος να ασπαστεί τη γλώσσα της πλειοψηφίας, που τουλάχιστον στον εκκλησιαστικό κόστο και στον εμπορικό της αυτοκρατορίας, ήταν τα ελληνικά.
Η επίσημη υιοθέτηση της γλώσσας, οπωσδήποτε επηρέασε και τον σχηματισμό εθνικής συνείδησης τουλάχιστον στους ήδη ομιλούντες την ελληνική ως μητρική, δηλαδή στους Έλληνες, και τους οδήγησε σε μια σταδιακή ταύτιση με τον πυρήνα της αυτοκρατορίας -την Κωνσταντινούπολη και την αυλή του Βυζαντίου. Όσο αντιδημοκρατική και μεσαιωνική κι αν ήταν αυτή, το ελληνόφωνο στοιχείο και η υιοθέτηση πολλών ελληνικών παραδόσεων έδρασε συνεκτικά και προσεγγιστικά.
Εξάλλου η λαϊκή πίεση για αποβολή των λατινικών ήταν έκδηλη ήδη από το 410 και τα ελληνικά μιλούνταν στην Κριμαία, την ουγγρική αυλή, στη Βουλγαρία, Ρωσία, Σερβία και αλλού.
______________________

* Νικόλαος Πλαστήρας,  (4 Νοεμβρίου 1883 - 26 Ιουλίου 1953) ήταν στρατιωτικός και πολιτικός στη νεότερη Ελλάδα. Έγινε γνωστός για την στρατιωτική του δράση κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (όπου έγινε γνωστός ως Μαύρος Καβαλάρης) και την Μικρασιατική εκστρατεία και πολλές φορές ενεπλάκη με την πολιτική συμμετέχοντας ή οργανώνοντας κινήματα. Ο Νικόλαος Πλαστήρας κυβέρνησε την Ελλάδα τρεις φορές, μία το 1945 και άλλες δύο στα 1951-1952.
Στην Μικρασιατική εκστρατεία έδωσε πολλές νικηφόρες μάχες με λίγες απώλειες που τον έκαναν γνωστό στους αντιπάλους που τον ονόμασαν «καρά-πιπέρ» (μαύρο πιπέρι), ενώ το 5/42 σύνταγμα ευζώνων έγινε γνωστό ως «σεϊτάν ασκέρ» (στρατός του διαβόλου).
Κατά την προέλαση, έφτασε μέχρι το Καλέ-Γρότσο, πέρα από τον Σαγγάριο. Αναφέρεται ότι τις νύχτες έμενε μόνος του ως σκοπός για να ξεκουράζονται οι άντρες του, και κοιμόταν έφιππος κατά την πορεία της επόμενης ημέρας. Κατά την κατάρρευση του μετώπου ο Πλαστήρας κατάφερε να δώσει μάχες υποχωρώντας τακτικά, μαζεύοντας στρατιώτες από διαλυμένες μονάδες. Με την καθυστέρηση που προέβαλε στην επέλαση του εχθρού έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς πρόσφυγες να διαφύγουν, σώζοντάς τους από τους Τούρκους. Για την πράξη του αυτή αγαπήθηκε πολύ από τους πρόσφυγες, στο σημείο να βαφτίζουν τα παιδιά τους με το όνομα του.
______________

* Το Εικοσιδυό,  Πώς φτάνουμε στην επιλογή της Ελλάδας από τις Μεγάλες Δυνάμεις; Να την ανεχτούν ή να την αποδεχτούν ως χωροφύλακα στη Μικρά Ασία;
Την Ελληνική στρατιωτική παρουσία στη Μικρά Ασία. Την επέβαλλαν στις μεγάλες δυνάμεις οι παρακάτω λόγοι:
Η ανικανότητα της Τουρκίας, του σουλτάνου να επιβάλει τάξη στο εσωτερικό της χώρας και να καθυποτάξει το εθνικό επαναστατικό κίνημα, υποχρέωσε τις μεγάλες δυνάμεις να αναζητήσουν ένα ξένο αστυνόμο που θα έφερνε σε πέρας αυτή τη δουλιά, ούτως ώστε αυτές να μοιράσουν με την ησυχία τους την Εγγύς Ανατολή και ιδιαίτερα να κανονίσουν ποιος θα κυριαρχούσε στα πετρέλαια της Μοσούλης και της Μεσοποταμίας.
Επίσης υπήρχε διαμάχη αναμεταξύ τους για τον έλεγχο των συγκοινωνιακών κόμβων, ενώ είχαν σοβαρές ανοικτές πληγές με το αντιαποικιακό κίνημα που φούντωνε στην Ανατολή και το εργατικό επαναστατικό κίνημα που τράνταζε την Ευρώπη με το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και το ξέσπασμα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Υπό τέτοιες συνθήκες φτάσαμε στη συνεδρίαση του Ανωτάτου συμμαχικού Συμβουλίου στις 23 Απρίλη/6 Μαΐου του 1919 -κι ενώ απουσίαζαν οι Ιταλοί αντιπρόσωποι- ο βρετανός πρωθυπουργός Λ. Τζορτζ πρότεινε την απόβαση ελληνικών δυνάμεων στη Σμύρνη:
«Οι Ελληνες... θα γίνουν οι πρώτοι φύλακες της μεγάλης οδού ήτις εξασφαλίζει την ενότητα της Συμπολιτείας».
Επιφυλάξεις εξέφρασε μόνο ο Κλεμανσό εκ μέρους της Γαλλίας, αλλά στη συνέχεια δε χρειάστηκαν ούτε αυτές, δεδομένου ότι η Ιταλία και οι ΗΠΑ απέφυγαν να πάρουν αρνητική θέση στην αγγλική πρόταση.

ίσως...